Przemoc to jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny, w szczególności narażające ich na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne.
Z powyższej definicji wynika, że przemoc jestintencjonalna, siły są nierównomierne, a działanie lub jego zaniechanie narusza dobra osobiste członka rodziny, powoduje cierpienie, szkody psychiczne i/lub fizyczne.
W literaturze związanej z tematyką przemocy wyróżnia się następujące jej rodzaje:
Przemoc fizyczna: bicie ( pięścią, policzkowanie ), kopanie, popychanie, gryzienie, duszenie, przypalanie, drapanie, szczypanie, szarpanie za włosy, wykręcanie rąk, podkładanie nogi, krępowanie/wiązanie, rzucanie przedmiotami w osobę, okaleczanie, zadawanie bólu.
Przemoc psychiczna: wyśmiewanie, ubliżanie, lżenie, upokarzanie, obmawianie, szydzenie, grożenie, zastraszanie, ciągłe krytykowanie, ograniczanie snu, dręczenie, izolowanie od otoczenia, ograniczanie kontaktu z dziećmi, oszukiwanie, okłamywanie, niedotrzymywanie obietnic, nie odzywanie się, awanturowanie się, wykrzykiwanie, szantażowanie, zmuszanie do określonych zachowań.
Przemoc seksualna: molestowanie, zmuszanie zarówno kobiety jak i mężczyzny do współżycia seksualnego wbrew woli ( gwałt ), zmuszanie do oglądania pornografii, wyśmiewanie się z czyjejś sprawności seksualnej – poniżanie w sferze seksualnej, ranienie narządów płciowych, narzucanie różnych form współżycia, zmuszanie partnera do współżycia z innymi osobami, zmuszanie do prostytucji, odmawianie współżycia, gwałt w małżeństwie.
Przemoc ekonomiczna: obejmuje ograniczenie dostępu ofiary do pieniędzy czy do informacji o stanie finansowym rodziny, zmuszanie ofiary do proszenia o każdy grosz, kłamanie na temat zasobów rodziny, wykradanie pieniędzy ofiary, niedopuszczanie ofiary do pracy zarobkowej.
Przemoc w rodzinie rzadko jest czynem jednorazowym. Najczęściej jest procesem długotrwałym, powtarzającym się cyklicznie i trwającym długie lata, której ofiarami stają się dzieci, współmałżonkowie lub partnerzy w związkach nieformalnych, osoby starsze, osoby niepełnosprawne.
Cykl przemocy składa się zazwyczaj z trzech następujących po sobie faz:
1. Faza narastania napięcia – jest to początek cyklu, który charakteryzuje się wzrostem napięcia i natężenia sytuacji konfliktowych.
Sprawca przemocy staje się poirytowany, się coraz bardziej niebezpieczny i agresywny. Każdy drobiazg może spowodować awanturę i złość. Często zaczyna spożywać większe ilości alkoholu. W tym okresie sprawca coraz rzadziej kontroluje swoje zachowanie. Ofiara robi wszystko, żeby załagodzić sytuację, często przeprasza, ulega. Osoby doznające przemocy stają się niespokojne i nadpobudliwe nerwowo – to wynik narastania napięcia. W tej fazie ofiara często sama prowokuje awanturę, żeby atak agresji mieć już za sobą..
2. Faza ostrej przemocy – następuje wybuch gniewu i wyładowanie agresji.
Sprawca staje się gwałtowny, często wpada w szał i wyładowuje się na ofierze. Wybuch może spowodować bardzo błaha sprawa, a skutki tej fazy mogą być różne – podbite oko, obrażenia wewnętrzne, śmierć… Po wybuchu agresji ofiara najczęściej pozostaje w stanie szoku, niezrozumienia, osłabienia, rezygnacji i przerażenia.
3. Faza miodowego miesiąca – jest to faza pozytywnej odmiany i skruchy ze strony sprawcy.
Gdy sprawca wyładował złość i dochodzi do jego świadomości, że posunął się za daleko, staje się zupełnie inną osobą. Często szczerze żałuje tego, co zrobił, obiecuje poprawę, stara się znaleźć wytłumaczenie dlaczego tak się stało. Stara się za wszelką cenę przekonać ofiarę, że to jednorazowy incydent, który nigdy się nie powtórzy. Sprawca może okazywać pozytywne uczucia. Po pewnym czasie zachowuje się tak, jakby nic się nie stało, dochodzi do nawiązania bliskości. Ofiara zaczyna wierzyć, że sprawca się zmienił, i że rzeczywiście zdarzenie to mogło być incydentem.
Kolejne powtarzające się cykle są gwałtowniejsze. Przemoc narasta, a faza miodowego miesiąca staje się coraz krótsza.
Osoba doznająca przemocy w rodzinie nie ponosi odpowiedzialności za to, że partner stosuje wobec niej przemoc.
Odpowiedzialność za stosowanie przemocy ponosi osoba, która dopuszcza się przemocy.
PRZEMOC JEST PRZESTĘPSTWEM.
PRZEMOC WOBEC DZIECI
Rodzaje przemocy:
Przemoc fizyczna to działania wobec dziecka powodujące nieprzypadkowe uszkodzenia ciała (stłuczenia, złamania, zasinienia, poparzenia, rany cięte, itp.).
Przemoc seksualna zachowania osoby dorosłej prowadzące do angażowania dziecka w aktywność seksualną. Są to: dotykanie dziecka, współżycie z dzieckiem, zachowania ekshibicjonistyczne, uwodzenie, świadome czynienie z dziecka świadka aktów płciowych, zachęcanie do rozbierania się czy oglądania pornografii.
Przemoc emocjonalna to rozmyślne oddziaływanie na emocjonalny rozwój dziecka, powodujące obniżenie możliwości prawidłowego rozwoju dziecka, w tym: zaburzenia osobowości, niskie poczucie własnej wartości, stany nerwicowe i lękowe. Są to m.in. wyzwiska, groźby, szantaż, straszenie, emocjonalne odrzucenie, ignorowanie potrzeb emocjonalnych, nadmierne wymagania którym dziecko nie jest w stanie sprostać.
Zaniedbywanie dziecka to niezaspokojenie jego podstawowych potrzeb fizycznych i psychicznych. Są to m.in. brak właściwego odżywiania, ubrania, schronienia, opieki medycznej, poczucia bezpieczeństwa, miłości rodzicielskiej, troski.
Instytucje, które zobowiązane są do podjęcia działania w przypadku występowania przemocy w rodzinie:
- Policja
- Ośrodek Pomocy Społecznej
- Sąd Rodzinny
- Prokuratura
- Gminne Komisje Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
- Pedagog lub psycholog szkolny
- Służba zdrowia
- Gminny Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie